Hyper IgM syndroom (CD40 ligand)
Inleiding
Bij de mens zijn 5 categorieën van afweerstoffen (antistoffen) bekend: IgA, IgG, IgD, IgE en IgM. De klassen IgA, IgG en IgM zijn de drie belangrijkste groepen van afweerstoffen die een rol hebben in de verdediging van de mens tegen infecties.
Bij een tekort aan afweerstoffen van één van deze categorieën is iemand extra gevoelig voor infecties.
Als iemand voor het eerst in aanraking komt met een bepaalde infectie, worden als eerste reactie IgM antistoffen gemaakt. IgM is van belang als eerste gespecialiseerde afweerstof in de verdediging tegen een infectie. Daarna komt IgG, dat ook als geheugen afweerstof gaat fungeren. IgA heeft ook een rol bij de afweer, veel op slijmvliesniveau, maar ook in het bloed.
Vanwege de naam zou men verwachten dat Hyper IgM gekenmerkt wordt een hoge bloedspiegel IgM), maar een hoge bloedspiegel IgM is niet noodzakelijk. Integendeel, de bloedspiegel IgM is vaak normaal of zelfs laag. Meestal worden lage hoeveelheden IgG en IgA geconstateerd en een normale IgM waarde. Ondanks dat de naam zich beperkt tot IgM, is het probleem veel uitgebreider. Niet alleen is het IgM niet effectief, maar ook wordt er te weinig IgG en IgA aangemaakt.
In 1994 is het gen ontdekt voor Hyper IgM. Wetenschappers ontdekten dat Hyper IgM een gecombineerde afweerstoornis is waarbij op T-cellen het CD40 proteïne ontbreekt. Daarom is de naam veranderd in CD40 Ligand. Tenslotte blijkt het CD40L niet alleen van belang voor de B-cel afweerstoffenproductie, maar speelt ook een rol bij het kunnen werken van T-lymfocyten, monocyten en macrofagen.
Symptomen van het Hyper IgM syndroom
Kinderen met het hyper IgM syndroom worden gewoonlijk ziek tussen 6 en 24 maanden na de geboorte, als de antilichamen die tijdens de zwangerschap door de moeder zijn doorgegeven uit hun lichamen zijn verdwenen. De meest voorkomende problemen zijn de terugkerende infecties, gewoonlijk in oor, keel en borst. Deze zijn meer of minder ernstig en zijn meer of minder frequent.
Als de onderliggende afweerstoornis niet wordt herkend en doeltreffend wordt behandel, is er een grote kans op blijvende long - en oorbeschadiging.
Bij sommige patiënten is een ernstige vorm van longontsteking (PCP= pneumocystis carinii preunomia) de eerste aanwijzing voor een immunologisch probleem. Deze vorm van longontsteking is veel voorkomend bij afweerstoornissen die voortkomen uit een T-cel defect.
Een andere veelvoorkomend probleem bij Hyper IgM is diarree. Dit wordt deels veroorzaakt door een aantal infecties en of door het gestoorde afweersysteem.
Er is een duidelijke oorzaak voor de diaree bij Hyper IgM: de parasiet Cryptosporidium.
Vaak ontstaan er zweertjes in de mond. Dit hangt samen met het geringe aantal neutrofielen. Het geringe aantal neutrofielen in het bloed is soms het eerste dat wordt ontdekt. dit kan een verkeerde diagnose tot gevolg hebben als de immuunglobuline spiegels niet tegelijkertijd worden gemeten.
Sommige patiënten hebben last van bloedarmoede en kunnen blauwe plekken ontstaan ten gevolge van te weinig bloedplaatjes (trombocytopenie). De bloedarmoede kan het gevolg zijn van een fout in het immuunsysteem en het tekort aan bloedplaatjes. Dit kan leiden tot de productie van auto-antilichamen die bloedplaatjes en de rode bloedlichaampjes van de patiënt aanvallen.
Een complicatie bij Hyper IgM is een leveraandoening: sclerosing cholangitis. Tegen de tijd dat patiënten 20 jaar zijn kan dit een groot probleem zijn geworden. De eerder genoemde parasiet Cryptosporidium lijkt een medeveroorzaker van dit leverprobleem te zijn.
Wat veroorzaakt Hyper IgM
Er zijn twee typen Hyper IgM, nl. het geslachtsgebonden Hyper IgM, ook wel XHM genoemd en de autosomaal recessieve variant.
XHM is de meest voorkomende variant en alleen jongens zijn patiënt. In deze variant zijn vrouwen de draagster van de ziekte. Deze vrouwen dragen het abnormale gen op een van de twee X chromosomen, maar zijn zelf geen patiënt De zonen van een draagster hebben 50% kans het abnormale gen te erven en dus om patiënt te zijn. Dochters van draagsters hebben ook 50% kans om het abnormale gen te erven en dus draagster te zijn.
In 1994 ontdekten wetenschappers het precieze defect bij Hyper IgM. Ze ontdekten dat het CD40 proteïne op T-cellen ontbreekt bij patiënten met Hyper IgM. Dit proteïne speelt een belangrijke rol bij de interactie tussen T-cellen en B-cellen. Deze interactie is nodig om B-cellen ertoe aan te zetten over te gaan tot anti-lichamen productie, maar het speelt ook een rol in de activatie en werking van T-cellen, monocyten en macrofagen.
Over hoe de autosomaal recessieve variant van Hyper IgM ontstaat is nog niet veel bekend. Deze variant is veel zeldzamer en zowel mannen en vrouwen kunnen patiënt zijn. Mensen met deze variant hebben twee abnormale genen geërfd, één van de vader en één van de moeder.
Bij deze patiënten is wel het CD40 proteïne op T-cellen aanwezig.
De behandeling van Hyper IgM
Patiënten met Hyper IgM zijn aangewezen op een levenslange behandeling met immuunglobuline. Een aantal patiënten moet daarnaast nog een onderhoudsdosis antibiotica gebruiken.
Infecties moeten snel en adequaat behandeld worden om ernstige schade aan b.v. oren en longen te voorkomen.
Bij patiënten met XHM zal ook de lever in de gaten gehouden moeten worden.
Kan Hyper IgM genezen worden
Voor patiënten met XHM lijkt een beenmergtransplantatie een oplossing. Omdat XHM een genetisch defect is, zou in de toekomst gentherapie uitkomst kunnen bieden. Voor de autosomaal recessieve variant bieden deze behandelingen voorlopig nog geen uitkomst.
Bron: Stichting voor afweerstoornissen
http://www.afweerstoornissen.nl/hyper_igm.html